Skip to main content
maść do specjalistycznej ochrony ust

WIELOKIERUNKOWA POMOC
PRZY SKŁONNOŚCI DO ZAJADÓW,
PĘKNIĘĆ I WYSYCHANIA

  • Daje szybki efekt nawilżenia i regeneracji
  • Pozostawia warstwę ochronną w miejscu aplikacji, zabezpieczając skórę przed pieczeniem, świądem i dyskomfortem
  • Hamuje rozwój drobnoustrojów

CZYM JEST
SONOL ZAJADY?

Sonol Zajady to innowacyjna maść polecana do pielęgnacji i ochrony skóry ust u osób ze skłonnością do powstawania zajadów, pęknięć i wysychania skóry ust.

Jedyny produkt na rynku1 z oktenidyną i kwasem hialuronowym.

Pierwszy taki skład na rynku:

JAK DZIAŁA
SONOL ZAJADY?

Sonol Zajady to innowacyjna maść polecana do pielęgnacji i ochrony skóry ust u osób ze skłonnością do powstawania zajadów, pęknięć i wysychania skóry ust.

  • łagodzą uczucie dyskomfortu spowodowane wysuszeniem, pieczeniem, swędzeniem i ciągnięciem skóry,
  • silnie nawilżają spierzchnięte i pękające usta i ich kąciki,
  • tworzą warstwę ochronną na skórze, chroniąc przed czynnikami zewnętrznymi oraz niekorzystnym wpływem bakterii i grzybów (zawierają substancję antyseptyczną – oktenidynę),
  • łagodzą zaczerwienienie i objawy podrażnienia, regenerują, koją i wzmacniają funkcje ochronne skóry,
  • hamują wzrost drobnoustrojów, które mogą niekorzystnie wpływać na wygląd i kondycję skóry.

Maść Sonol Zajady długo utrzymuje się na skórze w miejscu aplikacji, nie ścieka, nie wysycha ani nie ściera się.

Przyspiesza regenerację ust. Nie zawiera konserwantów.

Przeznaczona jest dla dorosłych i dzieci od 6. miesiąca życia.

Nie barwi skóry na żółto.

Spierzchnięta, sucha i popękana skóra to duży problem oraz dyskomfort dla osób, którym dokuczają zajady.

Sonol Zajady jako jedyny3 zawiera kwas hialuronowy, który silnie nawilża spierzchnięte i pękające usta oraz ich kąciki, łagodząc uczucie dyskomfortu spowodowane wysuszeniem.

Sonol Zajady tworzy warstwę ochronną na skórze. Jako jedyny na rynku1 zawiera oktenidynę, która hamuje wzrost drobnoustrojów: bakterii i grzybów.

Sonol Zajady pozostawia na ustach warstwę, która długo utrzymuje się na skórze w miejscu aplikacji, nie ścieka, nie wysycha ani nie ściera się.

Nie barwi skóry na żółto.

SPOSÓB UŻYCIA: Stosować miejscowo. Niewielką ilość maści rozprowadzić na skórze warg i w razie potrzeby wokół ust. Stosować w razie potrzeby – minimum 3 razy dziennie. Maść należy stosować do czasu uzyskania oczekiwanych efektów, w celu ich utrzymania zaleca się, by kontynuować stosowanie maści przez kilka dni. Dzięki systematycznemu stosowaniu maści usta są dobrze odżywione, nawilżone i zregenerowane, co niweluje ryzyko pojawiania się problemów skórnych.
SKŁADNIKI/INGREDIENTS: Paraffinum Liquidum, Glyceryl Behenate, Caprylic/Capric Triglyceride, Petrolatum, Butyrospermum Parkii Butter, Macadamia Ternifolia Seed Oil, Glycerin, Squalane, Propylene Glycol, Cetyl Palmitate, Panthenol, Sorbitan Palmitate, Sorbitan Olivate, Ethylhexylglycerin, Sodium Hyaluronate, Octenidine HCL, Riboflavin.
UWAGI: Do użytku zewnętrznego. Produkt nie powinien być stosowany przez osoby, u których występuje nadwrażliwość na którykolwiek ze składników.
Nie są znane interakcje z innymi produktami. W przypadku wystąpienia podrażnienia i/lub reakcji alergicznej należy zaprzestać stosowania produktu.

SONOL ZAJADY
najczĘściej zadawane pytania

1. Czy maść Sonol Zajady można stosować u dzieci?

Tak, maść Sonol Zajady przeznaczona jest do stosowania u osób dorosłych i u dzieci powyżej 6. miesiąca życia. Preparat łagodzi uczucie dyskomfortu związane z wysuszeniem skóry, regeneruje i koi. Niweluje, pieczenie, swędzenie i napięcie skóry oraz pozostawia na skórze warstwę chroniącą przed czynnikami zewnętrznymi, a także niekorzystnym wpływem bakterii i grzybów3. Stanowi dobre zabezpieczenie dla wrażliwej skóry okolic ust dziecka – pamiętajmy, że maluch często biorą do ust zabawki i dotykają warg rączkami, co może przyczyniać się do zakażeń bakteryjnych i grzybiczych prowadzących do powstawania zajadów7. Jeśli jednak zaobserwujemy u dziecka reakcję alergiczną na produkt lub dodatkowe podrażnienie skóry wokół ust, należy zaprzestać stosowania produktu3.

2. Jak aplikować maść Sonol Zajady?

Maść Sonol Zajady przeznaczona jest wyłącznie do użytku zewnętrznego. Aplikuje się ją bezpośrednio na wargi i w razie potrzeby skórę wokół ust. Niewielką ilość preparat należy delikatnie wmasować w skórę zwłaszcza w kąciki ust, i pozostawić do wchłonięcia. Maść Sonol Zajady długo utrzymuje się w miejscu aplikacji, nie ścieka, nie wysycha ani nie ściera się. Dzięki temu przez długi czas chroni wrażliwą skórę ust przed wysychaniem i przed czynnikami zewnętrznymi, a także przed rozwojem drobnoustrojów, które mogą niekorzystnie wpływać na wygląd i kondycję skóry . Maść Sonol Zajady można aplikować zarówno na dzień, jak i na noc3.

3. Jak długo i jak często należy stosować maść Sonol Zajady?

Maść Sonol Zajady zaleca się stosować w razie potrzeby, to znaczy za każdym razem, gdy skóra ust jest sucha i odczuwamy związany z tym dyskomfort. Przy skłonności do tworzenia się zajadów maść Sonol należy aplikować na skórę warg i wokół nich przynajmniej 3 razy dziennie. Preparat należy stosować do czasu uzyskania oczekiwanych efektów3.

4. Czy zajady wymagają wizyty u lekarza?

Jeśli w kącikach ust pojawia się stan zapalny i bolesne, swędzące ranki, to sygnał, że w organizmie dzieje się coś niepokojącego. Zajady można leczyć objawowo, jednak zaleca się znalezienie przyczyny problemu. Leczenie przyczynowe pozwala ograniczyć czynniki ryzyka sprzyjające tworzeniu się zajadów. Wskazana jest wizyta u lekarza pierwszego kontaktu (lekarza rodzinnego), który przeprowadzi odpowiednie badania i na podstawie ich wyników określi przyczynę powstawania zajadów. Część przypadków zapalenia kącików ust spowodowana jest nieprawidłowo dobraną protezą3, dlatego osobom noszącym tego rodzaju uzupełnienia dentystyczne zaleca się także wizytę u stomatologa. Objawy zajadów można złagodzić, stosując miejscowo maści o działaniu przeciwdrobnoustrojowym3. U osób ze skłonnością do powstawania zajadów, pęknięć i wysychania skóry ust dobrym wyborem jest zastosowanie odpowiedniej pielęgnacji i ochrony, np. stosując maść Sonol Zajady, która nawilża i chroni skórę ust przed niekorzystnym wpływem czynników zewnętrznych a także zawiera składnik antyseptyczny7.

5. Czy dieta pomaga przy skłonności do zajadów?

Przyczyny powstawania zajadów są zróżnicowane i w każdym przypadku diagnozę oraz sposób leczenia powinien określić lekarz. W niektórych przypadkach zwiększone ryzyko powstawania bolesnych stanów zapalnych w kącikach ust (zajadów) związane jest z niedoborami żywieniowymi, na przykład zbyt niskim poziomem żelaza i zmniejszeniem poziomu transferyny, czyli białka wiążącego żelazo. Zmniejszone stężenie transferryny w surowicy krwi może przyczyniać się do wzrostu drożdżaków z rodzaju Candida w jamie ustnej, co zwiększa ryzyko powstawania zajadów9. Do powstawania zajadów predysponują także niedobory witamin z grupy B, w tym kwasu foliowego7. Za kluczową uważa się podaż witaminy B2 – dłuższy okres jej niedoboru przyczynia się do większej podatności na zapalenie kącików ust10. Jeśli przyczyną zajadów jest nieprawidłowa dieta i niedobory żelaza i/lub witamin z grupy B, zmiana nawyków żywieniowych może przynieść poprawę. Jeśli przyczyna jest inna, lekarz zaleci odpowiedni sposób postępowania i leczenia.

SONOL ZAJADY
– kup online

Sonol Zajady – maść o wielokierunkowym działaniu do specjalistycznej ochrony ust przy skłonności do zajadów, pęknięć i wysychania.

KUP ONLINE

CO WARTO WIEDZIEĆ O ZAJADACH?

Kątowe zapalenie jamy ustnej jest kliniczną diagnozą większości zmian w obrębie jednego lub obu kątów ust o różnym pochodzeniu.

EPIDEMIOLOGIA

Zapalenie kącików ust (zajady) jest względnie częstą chorobą. Stanowi od 0,7 do 3,8% zmian w obrębie jamy ustnej u dorosłych i od 0,2 do 15,1% u dzieci. Występuje najczęściej u dorosłych między 30 a 60 rokiem życia.

OBJAWY

Charakterystyczne dla zajadów są:
  • „skorupowate zgrubienia”
  • pęknięcia o różnej głębokości z tendencją do krwawień
  • swędzenie
  • ból
  • rumień
  • maceracja

PRZYCZYNY

Zmiany te mają najczęściej pochodzenie zakaźne, ale istnieje wiele różnych czynników ogólnoustrojowych predysponujących do ich pojawienia się. Oto przykładowe z nich:
  • Jeżeli powodem pojawienia się zajadów jest infekcja, to jest ona spowodowana przez:
    • drożdże (Candida albicans) – 20% przypadków,
    • bakterie (gronkowce lub paciorkowce) – 15-20% przypadków,
    • oba rodzaje patogenów jednocześnie – 60% przypadków8.
  • Inną przyczyną zapalenia kącików ust mogą być niedobory żywieniowe:
    • zbyt niski poziom żelaza (niedokrwistość). W niedokrwistości z niedoboru żelaza poziom białka wiążącego żelazo – transferyny jest zmniejszony. Transferyna ma właściwości fungistatyczne i jej wyczerpanie lub zmniejszenie stężenia w surowicy może predysponować do wzrostu Candida w jamie ustnej, przyczyniając się do powstawania zajadów9. niedobór witaminy z grupy B, szczególnie witaminy B2. Objawy
    • niedoborów ryboflawiny występują po dłuższym okresie niskiego spożycia. Charakteryzują się m.in. zapaleniem kącików ust10.
  • Za zajady mogą być również odpowiedzialne zaburzenia ślinianek, radioterapia głowy i szyi, chemioterapia choroby autoimmunologiczne jak zespół Sjögrena, toczeń rumieniowaty, choroby zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy odwodnienie9.
  • Dużą rolę w rozwoju zapalenia kącików ust, zwłaszcza u dzieci, odgrywają czynniki miejscowe, wrażliwość na różne środki kontaktowe, zabawki, kosmetyki i żywność8.

POSTĘPOWANIE

Leczenie jest uzależnione od przyczyny. Polega ono najczęściej na ograniczeniu czynników sprzyjających tworzeniu się zajadów oraz stosowaniu miejscowym maści o działaniu przeciwdrobnoustrojowym7.

Wydaje się, że dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie produktu, który w swoim składzie zawiera substancję przeciwdrobnoustrojową (zajady bardzo często są efektem zakażenia bakteryjnego i/lub grzybiczego). Poza tym jeżeli mamy do czynienia z pęknięciami o różnej głębokości, a zatem z małymi rankami, należy również zadbać o prawidłowe nawilżenie okolicy rany11.

JAKA JEST RÓŻNICA MIĘDZY OPRYSZCZKĄ WARGOWĄ A ZAJADEM?

L.p. Cecha porównawcza Opryszczka wargowa Zajad
1. Epidemiologia 90% dorosłych jest zakażona wirusem HSV-1. Około połowa zakażonych osób cierpi na nawroty opryszczki wargowej12. Stanowi od 0,7 do 3,8%  zmian w obrębie jamy ustnej
u dorosłych i od 0,2 do 15,1% u dzieci. Występuje najczęściej u dorosłych między 30 a 60 rokiem życia8.
2. Objawy

– grudka na podłożu zapalnym, a następnie drobne, bolesne pęcherzyki wypełnione przeźroczystym płynem, które pękają, pozostawiając owrzodzenia oraz nadżerki,

– ból,

– pieczenie,

– świąd,

– mrowienie12.

 

– ” skorupowate zgrubienia”

– pęknięcia o różnej głębokości z tendencją do krwawień,

– swędzenie,

– ból,

– rumień,

– maceracja8.

 

3. Przyczyny

WIRUS HSV-1

Wirus opryszczki typu 1 (HSV-1) przenosi się z wydzieliną pęcherzykową, śliną oraz przez bezpośredni kontakt z błonami śluzowymi i skórą, np. przy pocałunkach, czasami przez picie z jednego naczynia, używanie wspólnych sztućców, maszynek do golenia czy ręczników. Najbardziej zaraźliwy jest płyn z pęcherzyków. Oznacza to, że najłatwiej jest się zarazić przez kontakt z pęcherzykami12.

– DROŻDŻE (Candida albicans),

– BAKTERIE

– DROŻDŻE+BAKTERIE8

4. Postępowanie Miejscowo leki przeciwwirusowe, a także środki łagodzące objawy i wysuszające. W razie potrzeby – leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe12. Maść przeciwdrobnoustrojowa7

Zajady to nadżerki wywoływane przez grzyby i/lub bakterie, które zagnieżdżają się w ciepłym i wilgotnym środowisku kącików ust. Często bywają mylone z opryszczką, którą wywołują wirusy, a więc ich leczenie jest zupełnie inne. Można je od siebie odróżnić, wiedząc, że zajady to stan zapalny kącików warg, z kolei opryszczka jest stanem zapalnym okolicy warg. W jej przebiegu pęcherzyki pojawiają się na granicy skóry i błon śluzowych13.

ZAJADY U DZIECI – SKĄD SIĘ BIORĄ, JAK POSTĘPOWAĆ?

Dużą rolę w rozwoju zapalenia kącików ust, zwłaszcza u dzieci, odgrywają czynniki miejscowe, wrażliwość na różne środki kontaktowe, zabawki, kosmetyki i żywność8. Leczenie jest uzależnione od przyczyny. Polega ono najczęściej na ograniczeniu czynników sprzyjających tworzeniu się zajadów oraz stosowaniu miejscowym maści o działaniu przeciwdrobnoustrojowym7. Należy pamiętać, aby stosować preparaty, które są przeznaczone do stosowania u dzieci.

W przypadku długo utrzymujących się lub nawracających zajadów warto skonsultować się z lekarzem, ponieważ ich częste pojawianie się może mieć związek z obniżoną odpornością i brakiem niektórych witamin i minerałów9,10.

CZY ZAJADY TO WIRUS?

Jeżeli powodem pojawienia się zajadów jest infekcja, to jest ona spowodowana przez:
  • drożdże (Candida albicans) – 20% przypadków,
  • bakterie (gronkowce lub paciorkowce) – 15-20% przypadków,
  • oba rodzaje patogenów jednocześnie – 60% przypadków8.

CZY MOŻNA SIĘ ZARAZIĆ ZAJADAMI?

Zajady w przeciwieństwie do opryszczki nie są zaraźliwe13.

ZAJADY
najczęściej zadawane pytania

1. Czym są zajady i co je powoduje?

Zajady, czyli kątowe zapalenie jamy ustnej (zapalenie kącików ust, łac. cheilitis angularis) to zmiany na skórze dające charakterystyczne objawy takie jak skorupowate zgrubienie i pękanie skóry w kącikach ust8. Zwykle pojawiają się też objawy takie maceracja, krwawienie, ból, swędzenie i zaczerwienienie (rumień) skóry kącików ust. Zapalenie kącików ust należy do częstych dolegliwości i zwykle dotyczy dorosłych, głównie osób starszych7. Bezpośrednią przyczyną zapalenia kącików ust (zajadów) są infekcje spowodowane przez drożdże (20% przypadków), bakterie (gronkowce lub paciorkowce – 15–20% przypadków) lub oba rodzaje drobnoustrojów jednocześnie – 60% przypadków8. Czynnikiem zwiększającym podatność organizmu na tego rodzaju infekcje może być alergia kontaktowa, nawyk oblizywania ust, obniżenie odporności, niedobory żelaza i/lub witamin z grupy B, w tym kwasu foliowego7, a zwłaszcza ryboflawiny (witaminy B2)10. Do zapalenia kącików ust mogą też przyczyniać się choroby autoimmunologiczne, choroby zapalne jelit, cukrzyca oraz stosowanie niektórych leków7. Do zapalenia kącików ust może też dojść z powodu nadmiernej suchości błon śluzowych jamy ustnej lub źle dopasowanych protez zębowych7.

2. Czy zajady są zaraźliwe?

Nie, zajadyto zmiany na skórze, którymi nie można się zarazić od innej osoby, nie przenoszą się też na inne części ciała. Zapalenie kącików ust powodują bakterie lub drożdże7, które wnikają w głąb wrażliwej, podatnej na uszkodzenia skóry. W wilgotnym środowisku mają one doskonałe warunki do rozwoju, co prowadzi do powstawania stanu zapalnego u osób podatnych na tego rodzaju infekcje. Zajady nie są tym samym, co podobnie wyglądająca opryszczka ust. Opryszczka jest chorobą wirusową i można się nią zarazić na przykład przez pocałunki czy używanie tych samych naczyń i sztućców12. Zapalenie kącików ust nie rozprzestrzenia się drogą kontaktową ani kropelkową.

3. Jak pielęgnować usta ze skłonnością do wysychania i zajadów?

Możliwych przyczyn suchości błon śluzowych jamy ustnej oraz skóry ust jest wiele. Należą do nich między innymi schorzenia ślinianek, choroby autoimmunologiczne czy odwodnienie spowodowane zbyt małą ilością wypijanych dziennie płynów7. Suchość jamy ustnej jest jednym z czynników ryzyka pojawiania się zajadów, czyli zapalenia kącików ust7. Schorzenia tego nie wolno lekceważyć, gdyż stanowi ono nie tylko problem natury estetycznej. Pękające kąciki ust powodują ból i dyskomfort8. Tworzące się zgrubienia i strupy stanowią pożywkę dla drożdżaków i bakterii, dlatego skórę ust ze skłonnością do wysychania i tworzenia się zajadów należy odpowiednio pielęgnować.  Maść Sonol Zajady jest przydatna do pielęgnacji i ochrony skóry ust u osób ze skłonnością do powstawania zajadów, pęknięć i wysychania skóry ust także na co dzień. Dzięki systematycznemu stosowaniu maści usta są dobrze odżywione, nawilżone i zregenerowane, co niweluje ryzyko pojawiania się problemów skórnych. Sonol Zajady pozostawia na skórze ust warstwę ochronną, która hamuje wzrost drobnoustrojów oraz zabezpiecza przed pieczeniem, swędzeniem i wysychaniem3.

4. Jak działa maść Sonol Zajady?

Maść Sonol Zajady przeznaczona jest do pielęgnacji i ochrony ust u osób ze skłonnością do powstawania zajadów, pęknięć i wysychania skóry w tej okolicy. Pozostawia na skórze ust warstwę ochronną, która zabezpiecza skórę przed pieczeniem, swędzeniem i dyskomfortem oraz hamuje wzrost drobnoustrojów powodujących zapalenie kącików ust (zajady). Maść do ust Sonol Zajady zawiera substancję o działaniu antyseptycznym, czyli bakterio- i grzybobójczym – oktenidynę3. Preparat łagodzi zaczerwienienie skóry i podrażnienia, niweluje wysuszenie, pieczenie, swędzenie i napięcie skóry ust, a dzięki zawartości kwasu hialuronowego i skwalenu głęboko nawilża spierzchnięte i pękające usta i ich kąciki, łagodząc uczucie dyskomfortu3. Ryboflawina (witamina B2) – kolejny aktywny składnik maści Solon Zajady – regeneruje skórę ust i przyczynia się do przyspieszenia procesu gojenia3. Dzięki starannie opracowanej formule maść Solon nie ścieka, nie wysycha ani nie ściera się, długotrwale chroniąc skórę ust przed czynnikami zewnętrznymi oraz niekorzystnym wpływem bakterii i grzybów.

5. Co zawiera maść Sonol Zajady?

Maść Sonol Zajady zawiera składniki nawilżające i wzmacniające barierę ochronną ust takie jak: oktenidyna, dekspantenol (prowitamina B5), gliceryna, kwas hialuronowy, olej macadamia, pantenol, wazelina, skwalan, witamina B2 (ryboflawina) i masło shea3.

Oktenidyna ma właściwości antyseptyczne – grzybobójcze i przeciwbakteryjne 4. Pomaga zwalczać bakterie i grzyby (drożdżaki) odpowiedzialne za stan zapalny w kącikach ust (tworzenie się zajadów).

Kwas hialuronowy ma silne właściwości nawilżające a także pobudza proliferacje fibroblastów w celu regeneracji skóry5. Skwalan to stosowany w medycynie i w kosmetologii naturalny emolient, który uzupełnia niedobory lipidów warstwy rogowej naskórka, dzięki czemu chroni i regeneruje skórę. Dekspantenol charakteryzuje się bardzo dobrą tolerancją skórną, posiada właściwości nawilżające i regenerujące skórę. Ponadto wspomaga funkcję bariery ochronnej skóry i poprawia jej elastyczność6. Gliceryna naturalnie występuje w ochronnej warstwie skóry, tzw. płaszczu hydrolipidowym, który dzięki zdolności do wiązania wody w skórze zapobiega jej odparowywaniu z naskórka6. Masło shea i olej z orzechów makadamia wykazują działanie wygładzające, zmiękczające i regenerujące skórę6. Witamina B2 (ryboflawina) wspomaga utrzymanie skóry w dobrej kondycji.

WIELOKIERUNKOWA
POMOC PRZY SKŁONNOŚCI
DO ZAJADÓW, PĘKNIĘĆ
I WYSYCHANIA

KUP ONLINE
Piśmiennictwo:

1. Wśród produktów dostępnych na rynku w kategorii OTC PEX2 Preparaty na zajady, dane Omnibud 12.2022
2. https://cosmile-info.eu/pl/home-3/
3. Oznakowanie produktu Sonol Zajady.
4. Oktenidyna, Octenidinum, Zastosowanie, działanie, opis, https://www.doz.pl/leki/w898-oktenidyna.
5. Kucia M. Właściwości i zastosowanie kwasu hialuronowego w kosmetologii i medycynie estetycznej Kosmetologia Estetyczna 2017;4(6):329-335, ,
6. https://cosmileeurope.eu/pl/inci/
7. Kuchar E. Zajady – dlaczego powstają i jak je leczyć? Medycyna praktyczna 2013. https://www.mp.pl/pacjent/zapytajlekarza/lista/show.html?id=92349
8. Papierz U, Żegota A, Dudko A, Kłosek S. Zapalenie kątów ust – jak nie popełnić błędu? Dermatologia po dyplomie 2015. https://podyplomie.pl/dermatologia/31266,zapalenie-katow-ust-jak-nie-popelnic-bledu
9. Pandarathodiyil AK, Anil S, Vijayan SP. Angular Cheilitis – An Updated Overview of the Etiology, Diagnosis, and Management. Int J Dentistry Oral Sci. 2021;8(2):1433-1438.
10. Jarosz M, Rychlik E, Stoś K, Charzewska J. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Państwowy Zakład Higieny 2020.
11. Bartoszewicz M, Junka A. Leczenie miejscowe rany przewlekłej objętej procesem infekcyjnym w świetle obowiązujących wytycznych. Leczenie Ran 2012;9(3):93–97.
12. Kuchar E. Opryszczka (zakażenie wirusem opryszczki zwykłej) – przyczyny, objawy, leczenie. Medycyna Praktyczna 2022. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/158823,zakazenie-wirusem-opryszczki-zwyklej-u-doroslych
13. Soroka I. Nawracające zajady – sposoby leczenia, objawy, przyczyny. Cefarm 24.pl 2022. https://www.cefarm24.pl/czytelnia/porady-okolozdrowotne/zajady-sposoby-leczenia-objawy-przyczyny/